Hast du eigentlich gewusst, dass…
… złożenia niemieckie (tzw. Komposita) mają jeszcze kilka tajemnic, poza tymi, które już omówiliśmy w poprzednim wpisie? Chyba lepiej je poznać teraz, a nie doświadczyć na własnej skórze jak nasz fikcyjny bohater…
Wyobraź sobie, że przyjeżdżasz do zaprzyjaźnionej rodziny niemieckiej i chcąc im pomóc, oferujesz się, że zrobisz zakupy. Na liście widnieją produkty: Kaffeefilter, Salatkartoffeln, Rohrzucker. Super, nawet słownik nie jest potrzebny, wszystko doskonale rozumiesz, w zasadzie nawet nie potrzebujesz tej karteczki.
Wracasz z uśmiechem na twarzy i do końca nie rozumiesz, dlaczego na twarzach Twoich gospodarzy maluje się rozbawienie i zakłopotanie. To ich reakcja na Twoje zakupy: kawa (filtrowana), sałatka ziemniaczana i trzcina cukrowa. W zasadzie powinni być zadowoleni! Zdobycie trzciny wcale nie było takie łatwe!
Wieczorem idziecie razem do baru, żeby wypić piwo. Ponieważ chcesz podziękować za gościnność, proponujesz, że zapłacisz za piwo. Prosisz o Bierfass, Twoi gospodarze krzyczą z przerażeniem i machają rękami, a pozostali goście biją brawo i głośno coś wykrzykują. O co chodzi???
Chodzi o złożenia. A w zasadzie o kolejność słów, które takie złożenia tworzą. Przyjrzyj się jeszcze raz liście zakupowej: Kaffeefilter to filtry do kawy, Salatkartoffeln to ziemniaki nadające się na sałatkę, a Rohrzucker to nic innego, jak cukier trzcinowy. A co było w Twoim koszyku? Filterkaffee, Kartoffelsalat i Zuckerrohr!
Jeszcze raz, porównaj:
Filterkaffee – Kaffeefilter (kawa – filtr do kawy)
Salatkartoffel – Kartoffelsalat (ziemniaki – sałatka ziemniaczana)
Rohrzucker – Zuckerrohr (cukier trzcinowy – trzcina cukrowa)
Już wiesz, dlaczego Twoi gospodarze tak gwałtownie zareagowali w barze? Bierfass to… beczka piwa. A Tobie chodziło raczej o Fassbier czyli piwo beczkowe.
Bierfass – Fassbier (beczka piwa – piwo beczkowe)
A teraz pomyśl, co by było gdyby owi znajomi mieszkali na wsi i wysłali Cię do zaprzyjaźnionego rolnika z prośbą, żebyś kupił Kuhmilch…
Kuhmilch – Milchkuh (mleko od krowy – krowa mleczna)
Przykłady można mnożyć. Wyobraź sobie prezent dla bliskiej osoby:
Topfblumen – Blumentopf (kwiaty doniczkowe – doniczka)
Gartenrosen – Rosengarten (róże ogrodowe – ogród różany)
I ostatni przykład, który może być szczególnie nieprzyjemny podczas załatwiania np. formalności w urzędzie stanu cywilnego:
Eheschein – Scheinehe (akt zawarcia małżeństwa – fikcyjne małżeństwo)
Podsumowanie:
Mam nadzieję, że z powyższych przykładów jasno wynika, że
- kolejność ma znaczenie, a
- tłumaczenie złożeń zaczynamy od ostatniego wyrazu i przesuwamy się do przodu złożenia.
Ważne:
Zwróć również uwagę na rodzajniki:
der Eheschein – die Scheinehe
Tak! Rodzajnik ostatniego wyrazu określa rodzaj całego złożenia!
Na koniec:
Jak przetłumaczysz: Scheinehebescheinigung i jaki rodzajnik będzie miało to słowo?
Viel Spaß!
